Gdy rodzice się rozstają
Czasem ludzie przestają się kochać. Zbyt często się kłócą. Mają inne plany na życie. To problemy osób dorosłych – ale czy na pewno?
Choć mogłoby wydawać się, że dzieci są tylko obserwatorami relacji łączącej rodziców, nie jest to do końca prawdą. Rozwód i rozstanie jest silnie nacechowanym emocjonalnie wydarzeniem, znacząco zmieniającym codzienną rzeczywistość dziecka. Zwykle towarzyszy temu lęk i utrata poczucia bezpieczeństwa.
Co czuje dziecko, gdy rodzice się rozstają?
Nagle świat się zmienia. Tata, który był na co dzień obecny wyprowadza się z domu. Pojawia się lęk o przyszłość. Z kim będę mieszkać? Wybrać mamę, czy tatę? Młody człowiek często nie chce ranić drugiego rodzica poprzez wartościowanie relacji. Trudno podjąć decyzję i pogodzić się z rozpadem rodziny. Stara się być lojalnym wobec obojga rodziców. Boi się czy nadal będzie widywało rodzica, z którym nie mieszka i jak będą wyglądały ich kontakty. Pojawiają się pytania jak od teraz będą wyglądały wakacje, urodziny, święta. Dziecko zastanawia się co powiedzieć rówieśnikom w szkole. Często obawia się negatywnych lub prześmiewczych reakcji kolegów.
Z rozstaniem wiążą się silne emocje. Dziecko zastanawia się czy rodzice nadal je kochają i czy mogło zrobić coś, by zapobiec rozwodowi. Zdarza się, że pojawia się pojawia się poczucie winy – to przeze mnie rodzice się rozstali. Nie byłem wystarczająco dobry. Rzutuje to bezpośrednio na samoocenę i obniżenie nastroju, co w konsekwencji może prowadzić do problemów z zachowaniem – od apatii i wycofywania się z życia społecznego po wzmożoną drażliwość, a nawet zachowania agresywne i autoagresywne. Bywa, że dziecko nie okazuje emocji. Nie chce rozmawiać o tym, co czuje, ponieważ stara się chronić rodzica ciężko przeżywającego rozstanie poprzez niedostarczanie mu dodatkowych zmartwień.
W skrajnych przypadkach zdarza się, że dziecko przejmuje część ról rodzicielskich i wchodzi z rodzicem w układ o cechach partnerskich.
Szczególnie trudne emocje wiążą się z budowaniem nowych systemów rodzinnych.
W dzisiejszych czasach rodziny pachtworkowe przestały być rzadkością, jednak dzieci zazwyczaj nie wiedzą w jaki sposób powinny zachowywać się wobec nowych partnerów rodziców i przyrodniego rodzeństwa. Wchodzenie w dotąd nieznane role społeczne często budzi napięcie i niechęć. Może pojawić się także zazdrość o rodzica lub nowe rodzeństwo.
Jak pomóc dziecku przejść przez rozstanie rodziców?
Sposobów na przekazanie wiadomości o tym, że rodzice się rozstają jest wiele, lecz jedno jest pewne – nie należy czekać z poinformowaniem dziecka o tym, że mama/tata się wyprowadzają do samego momentu przeprowadzki. Dziecko jest bacznym obserwatorem. Widzi kłótnie i wyczuwa napięcie panujące w domu. Gdy atmosfera od dłuższego czasu jest wyjątkowo gęsta, bywa, że dziecko przyjmuje rozstanie jako ulgę od nieprzyjemnych sytuacji.
Podczas rozmowy z dzieckiem powinni być obecni oboje rodzice. Na spokojnie, bez emocji powinni wytłumaczyć, że zdarza się, iż dorośli ludzie z różnych przyczyn nie mogą żyć już razem, ale nadal pozostają rodzicami i kochają dziecko tak samo mocno. Ważne, by zaakcentować, że rozwód nie wyniknął z winy dziecka. Warto zapewnić, że młody człowiek będzie mógł nadal spotykać się i kontaktować z rodzicem, który zmienia miejsce zamieszkania.
Istotną rolę w takich rozmowach pełni psychoedukacja. Należy dokładnie wyjaśnić,
z czym wiąże się dla dziecka rozstanie i ustalić zasady funkcjonowania rodziny na nowych warunkach. Aby pomóc dziecku uporać się z emocjami i zrozumieć zmiany zachodzące
w jego otoczeniu można również skontaktować się z psychologiem, który ułatwi dziecku adaptację w nowej sytuacji.
mgr Agnieszka Okulska
Psycholog